ტროპარი: კანონად სარწმუნოებისა და ხატად სიმშვიდისა, და მოძღვრად მარხვისა გყო შენ ქრისტემან, სამწყსოსა შენისათვის ჭეშმარიტებით, ამისთვისცა მოიგე სიმდაბლითა სიმაღლე და სიგლახაკითა სიმდიდრე, წმიდაო მღვდელთმთავარო ნიკოლოზ, ევედრე ქრისტესა ღმერთსა შეწყალებად სულთა ჩვენთათვის.
ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია 19 დეკემბერს ნიკოლოზობის დღესასწაულს - წმინდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედის დღეს აღნიშნავს.
წმინდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედი საქართველოში ქართული მართლმადიდებლური ეკლესიის ერთ-ერთ მფარველად ითვლება. მარტო თბილისში წმინდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედის სახელობის ხუთი ეკლესიაა.
ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია წმინდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედის დღეს წელიწადში ორჯერ აღნიშნავს. 19 დეკემბერს წმინდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედის ხსენების დღეა, ხოლო 22 მაისს - როცა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედის წმინდა ნაწილები მირონიდან ბარში გადაასვენეს.
წმინდა ნიკოლოზი დიდი სიყვარულით სარგებლობს ხალხში, მას სასოებით უხმობს ყველა გასაჭირისას და იგიც მსწრაფლ შეეწევა ხოლმე მათ. ყველაზე მეტად წმინდანს მეზღვაურები სცემენ თაყვანს.
წმიდა ნიკოლოზ სასწაულთმოქმედი მცირე აზიაში, ლუკიის მხარის ქალაქ პათარაში ქრისტეს შობიდან 257 წელს დაიბადა. მის მშობლებს თეოფანეს და ნონას დიდხანს არ ჰყავდათ შვილი. ისინი ძალიან მდიდრები იყვნენ და თავიანთი ქონებიდან გაჭირვებულთათვის უამრავ მოწყალებას გასცემდნენ. ამის გამო ადამიანთა სიყვარულითა და პატივისცემით იყვნენ გარემოსილნი. ამ სათნოებისათვის და ღვთისმოშიში ცხოვრებისათვის, აგრეთვე გულმხურვალე ლოცვისათვის ღმერთმა მათ ვაჟი უბოძა, მომავალი მღვდელმთავარი და სასწაულთმოქმედი. სასწაულთმოქმედების უნარი წმინდა ნიკოლოზმა შობიდანვე გამოამჟღავნა.
სიყრმიდანვე უყვარდა სახარების კითხვა, ტაძარში სიარული და დიდ დროს უთმობდა გულმოდგინე ლოცვებს. მშობლებიც უწყობდნენ ხელს ბიჭს ასეთი ხასიათის ჩამოყალიბებაში. ისინი არა მარტო სახლში, გზაშიც კი არ წყვეტდნენ ნიკოლოზის ქრისტიანულ აღზრდას და მათი სწავლება ისე მტკიცედ გაუჯდა ბავშვს, რომ ბავშვობიდანვე შეიყვარა გლახაკები. არასდროს ისე არ ჩაუვლიდა, სანუგეშო სიტყვა რომ არ ეთქვა და მოწყალება არ მიეცა მათთვის. ამის შემხედვარე ბიძამ, პათარას ეპისკოპოსმა, დაარწმუნა მშობლები, მიეცათ შვილი ღვთის სამსახურში და მათი ნებართვით აიყვანა იგი მღვდლის ხარისხში.
წმინდა ნიკოლოზს არასდროს შეუწყვეტია ტანჯულთა შემწეობა, დამცირებულთა და უსუსურთა განმტკიცება, სათნო საქმეების კეთება. მღვდელთმთავრობისას კი უფრო მკაცრ მოსაგრეობას ეწეოდა, იყო განუწყვეტლივ მღვიძარებაში, მკაცრ მარხვასა და ლოცვაში, სულ უფრო მაღლა და მაღლა იწევდა სრულყოფილების საფეხურებზე, სულ უფრო უახლოვდებოდა უსხეულო მდგომარეობას.
როცა მისი მშობლები გარდაიცვალნენ და მას მდიდარი მემკვიდრეობა დაუტოვეს, წმინდა ნიკოლოზმა მთელი ეს ქონება ღარიბ-ღატაკ ადამიანს შესწია. ყოველივე ამას აკეთებდა უჩუმრად, სხვებისაგან დამალულად.
შემდეგ იგი პალესტინაში გაემგზავრა წმიდა ადგილების თაყვანსაცემად. პალესტინაში წმინდა ნიკოლოზმა მოიარა ყველა წმინდა ადგილი, თაყვანი სცა უფლის საფლავს, გულმხურვალედ ილოცა გოლგოთაზე, უფლის ჯვარცმის ადგილზე. არსებობს გადმოცემა, რომ იერუსალიმის ტაძრის კარები ნიკოლოზის მიახლოებისას თავისთავად გაიღო და იგი დაუბრკოლებლივ შევიდა მასში.
სამშობლოში დაბრუნებული ნიკოლოზი ქალაქ მირონში წავიდა. იქ იგი ეპისკოპოსად აირჩიეს. აძლიერებდა წმინდა ნიკოლოზი თავის სამწყსოს. იგი მფარველი ანგელოზივით ეცხდებოდა ყველა დევნილს, თავისი სათნო სიტყვითა და ნუგეშით ამხნევებდა ყველას. ამისთვის იგი შეიპყრეს და სხვებთან ერთად დილეგში ჩააგდეს. იგი მხნედ იტანდა შიმშილს, წყურვილს, ტანჯვას. საპყრობილეშიც ქადაგებდა ღვთის სიტყვას, გასცემდა მოწყალებას. ანუგეშებდა იქ მყოფთ თავისი საუბრებით, საპყრობილეც საქადაგებელ ადგილად აქცია. 8 წელი გრძელდებოდა ასე.
გავიდა დრო და მდგომარეობა გამოკეთდა. კონსტანტინე დიდმა, რომელიც დიოკლიტიანეს შემდეგ გახდა იმპერატორი, ქრისტიანთა მფარველობა იწყო და თვითონაც ქრისტიანი გახდა.
მრავალი სასწაული მოახდინა წმინდა ნიკოლოზმა. კარგა ხანს იცხოვრა მღვდელმთავარმა თავის სამწყსოსთან ერთად. დაუღალავად ქადაგებდა ღვთის სიტყვას, თავადაც მაგალითი იყო ქრისტიანული ცხოვრებისა და მოღვაწეობისა. ჩაგრულნი მასში პოულობდნენ მსწრაფლშემწეს და მცველს, უბედურნი - მწყალობელს და ნუგეშინისმცემელს; მასთან მოსაუბრენი რწმენაში მტკიცდებოდნენ, წარმართნი სამუდამოდ უარყოფდნენ წარმართობას და ქრისტეს რწმენის მიმდევრები და აღმსარებლები ხდებოდნენ.
წმინდა ნიკოლოზი 342 წლის 6 დეკემბერს ღრმად მოხუცებული (85 წლისა) გარდაიცვალა. მისი სხეული საზეიმოდ დაკრძალეს ქალაქის საკათედრო ტაძარში. მისი უხრწნელი ნაწილები მაშინვე გამოსცემდნენ კეთილსურნელებას და მირონს. მისი შეხებით სნეულნი იკურნებოდნენ. მრავალი საოცრებანი ხდებოდა მის კუბოსთან. ამის შესახებ ამბები სწრაფად გავრცელდა მთელს ქვეყანაში და მლოცველთა ტალღამ ტაძრისაკენ იწყო დენა.
წმინდა სასწაულთმოქმედი სიკვდილის შემდეგაც არ სტოვებს თავის სამწყსოს, დღესაც მფარველობს მწუხარეთ და ტანჯულთ, განსაცდელში მყოფთ, მძიმე სნეულთათვისაც კვლავ წარმოადგენს კურნების უშრეტ წყაროს. სიკვდილის შემდეგ მამა ღმერთმა მეტი სასწაულთმოქმედების ნიჭი უბოძა. მისი ამქვეყნიური ცხოვრება მხოლოდ დასაწყისი იყო იმ მრავალრიცხოვანი საოცრებებისა, იმ სიკეთისა და სათნოებებისა, რომელთა კეთებასაც იგი დღესაც განაგრძობს
წმიდა ნიკოლოზის მიერ აღსრულებული სასწაულები
გემის გადარჩენის ამბავი
ერთხელ მლოცველთა ჯგუფი წმიდა ნიკოლოზის წმიდა ნაწილთა თაყვანისსაცემად ის-ის იყო მირონისკენ უნდა გამგზავრებულიყო, რომ გემთან მივიდა ქალი და სთხოვა მგზავრებს, მისი ზეთი წაეღოთ წმიდა ნიკოლოზის კანდელში ჩასასხმელად. მგზავრებმა სიამოვნებით გამოართვეს ქალს ბოთლი და გზას გაუდგნენ. ქალის სახე კი ეშმაკს მიეღო, რადგან მლოცველთა დაღუპვა სურდა. გამგზავრებიდან მეორე დღეს ამოვარდა საშინელი ქარიშხალი და ნაფოტივით ახეთქებდა ხომალდს აქეთ-იქით. ასე გაგრძელდა კარგა ხანს. მგზავრებმა უკან დაბრუნება გადაწყვიტეს, მაგრამ უეცრად ზღვაში დაინახეს წმინდა ნიკოლოზი, რომელიც პატარა ნავით მშვიდად მიცურავდა მათკენ. როცა იგი გემს მიუახლოვდა, დაიძახა:
- გადააგდეთ ზღვაში ის ბოთლი, ქალმა რომ გამოგატანათ, რადგან იმ ქალის სახით ეშმაკმა ჯადო შემოგატყუათო.
მაშინვე შეასრულეს წმიდანის ნება. გადააგდეს ზღვაში ზეთიანი ჭურჭელი, ამოვარდა საშინელი ალი და აუტანელმა სუნმა აავსო ჰაერი, ზღვიდან კი ამოხეთქა მდუღარე წყალმა. ზღვაოსნები შეშინდნენ, მაგრამ წმიდა ნიკოლოზმა გაამხნევა ისინი. მალე ზღვა ჩაწყნარდა და ხომალდი მოგზაურებით ზურგის ქარმა გააქროლა. დაუბრკოლებლად მიაღწიეს ლუკიის ნაპირებს. მირონში მისულებმა სასწაულებრივად გადარჩენილებმა მოგზაურებმა მადლობა და დიდება შესწირეს წმინდანს.
ხალიჩის ამბავი
კონსტანტინეპოლში ერთი ხელოსანი, რომელიც პატიოსანი შრომით ცხოვრობდა, წმიდა ნიკოლოზისადმი საოცარი სიყვარულით იყო განმსჭვალული და ყოველწლიურად აღნიშნავდა მისი ხსენების დღეს. მოხუცებულობაში იგი ძალიან დაძაბუნდა და სიღატაკეში ჩავარდა. ერთხელაც წმიდა ნიკოლოზის ხსენების დღეს მოახლოებისას მოხუცმა უთხრა მეუღლეს:
- ახლოვდება ჩვენი საყვარელი წმინდანის ხსენების დღე. ჩვენ კი არაფერი გვაქვს ამის აღსანიშნავად.
- შვილებიც არა გვყავს. ამიტომ არც ეს ხალიჩა გვჭირდება. მოდი გავყიდოთ და ამაში აღებული თანხით აღვნიშნოთ ეს დღეო. - ურჩია ცოლმა.
მოხუცმაც ხალიჩა წაიღო გასაყიდად. გზაზე მას თავად წმიდა ნიკოლოზი შემოეგება დიდებული მოხუცის სახით და ჰკითხა:
- საით მიდიხარ, მეგობარო?
- სავაჭროდ მივიდვარ, ეს ხალიჩა უნდა გავყიდო.
- მაინც როგორ ყიდი? - დაინტერესდა მოხუცი.
- ადრე ეს 8 ოქრო მაინც ეღირებოდა. შენ კი რაც გინდა ის მიბოძეო. - უთხრა ხელოსანმა.
წმინდანმა ხელოსანს 6 ოქრო მისცა, გამოართვა ხალიჩა და წავიდა. ამასობაში ხალხი შემოეხვია ხელოსანს და დაცინვა დაუწყო:
- შენ რა მარტო დაიწყე ლაპარაკი?!
- რა მარტო, ვერ დაინახეთ, როგორ იყიდა იგი მოხუცმა?
არავინ დაუჯერა, რადგან მათ მართლაც არავინ დაუნახავთ.
ამასობაში კი წმინდა ნიკოლოზი მოხუცის ცოლთან მივიდა, დაუბრუნა ხალიჩა და უთხრა:
- შენს ქმარს მე დიდი ხანია ვიცნობ. გზაში შემხვდა და მთხოვა, ეს ხალიჩა შენთან მომეტანა. გადმომცა, რომ შეუნახო. - ამ სიტყვებით მღვდელმთავარი ქალს გაშორდა.
ხელოსნის ცოლი ძალიან გაბრაზდა თავის ქმარზე, ეგონა ქმარს დაენანა ხალიჩის გაყიდვაო. შინ დაბრუნებული ქმარი საყვედურებით აავსო.
- როგორ შეგეძლო წმიდა ნიკოლოზისათვის მიცემული აღთქმა დაგერღვია და ხალიჩა უკან მოგეტანაო. აგერ შენი ხალიჩა, რახან ასე დაგენანა, მასთან დაგტოვებ, მე კი შენგან წავალო.
- ვინ მოგიტანა ეს ხალიჩა? - ჰკითხა დაბნეულმა ცოლს და მანაც დაწვრილებით რომ აუწერა, როგორმა ადამიანმა მოიტანა ხალიჩა, მოხუცებულმა სიხარულით წამოიძახა:
- წმინდა ნიკოლოზს უყიდიაო ჩემგან ხალიჩა.
მაშინ ორივემ მუხლი მოიდრიკეს და მადლობა შესწირეს ღმერთს და წმინდა ნიკოლოზს, რომელიც ყოველთვის ასე მსწრაფლ შეეწევა ხოლმე მის თაყვანისმცემლებს.
სარკინოზის გაქრისტიანება
შავი ზღვის ნაპირას მდებარე ქალაქი სპოლიტისი სრუტით იყო გამოყოფილი სარკინოზებით დასახლებული ქალაქისაგან. იმ ქალაქის ერთ-ერთი მდიდარი სარკინოზი ზღვაზე სეირნობისას ბერძნებმა შეიპყრეს და დილეგში ჩააგდეს. იქ მას სულ ესმოდა როგორ მიმართავდნენ მისი თანასაკნელები ვინმე ნიკოლოზს თხოვნით.
ერთხელაც ჰკითხა მათ:
- მაინც ვინ არის ის ნიკოლოზი თქვენ რომ უხმობთო?
ერთმა ტუსაღმა უამბო ყველაფერი, რაც წმინდა ნიკოლოზზე იცოდა და გაანდო ქრისტიანული რწმენის მთვარი ჭეშმარიტებანი.
სარკინოზის გულში ამ საუბარმა ნაყოფი გამოიღო, ძალიან ააღელვა ქრისტიანის ნაამბობმა, ღამით კი თვითონაც იწყო ლოცვა წრფელი გულით:
- უფალო, შენ თუ მართლა ჩვენს სახსნელად ჩამოხვედი დედამიწაზე, მაშინ გამოგზავნე ჩემს საშველად წმიდა ნიკოლოზი. მან გამომიხსნას ტყვეობისაგან და მაშინ მე მთელ ჩემს ოჯახთან ერთად გავქრისტიანდები.
ამ ლოცვებში ჩაიეძინა. სიზმრად წმინდა ნიკოლოზი იხილა, რომელიც შეეხო მის ბორკილებს და უთხრა:
- ქრისტე, რომელსაც შველა შესთხოვე, გათავისუფლებს შენ. წადი მშვიდობით და არ დაგავიწყდეს იმ აღთქმის შესრულება, რასაც დაპირდი, თორემ, იცოდე ცუდი დღე დაგადგებაო.
ამ სიტყვებზე სარკონოზს გაეღვიძა და ნახა, რომ თავის სახლში წევს. მის გაკვირვებას საზღვარი არ ჰქონდა. გონს რომ მოეგო და დაწყნარდა, ცოლ-შვილთან ერთად მადლობა შესწირა ღმერთს ხსნისათვის.
ეს ამბავი ელვისებური სისწრაფით გავრცელდა სარკინოზთა ქალაქში და მრავალი უსჯულო მოექცა ქრისტეს სჯულზე. მეორე ღამით წმიდა ნიკოლოზი ისევ გამოეცხადა სარკინოზს და უთხრა:
- ჩაჯექი ახლავე ნავში და გასცურე ბერძნებისაკენ. უამბე მათ, როგორ გაგათავისუფლე საპყრობილიდან, თორემ მათ ჰგონიათ, რომ დარაჯები მოისყიდე და მათ დასჯას აპირებენო. შენი თავის დარდი ნუ გექნება, მეც შენთან ერთად ვიქნები და ვერავინ გაგიბედავს შეხებას.
უამბო გაღვიძებულმა სარკინოზმა ამ ხილვის შესახებ თავის მეუღლეს. ყურიც არ ათხოვა მის მუდარას არ წასულიყო ბერძნებთან და თავი არ ჩაეგდო ასეთ საფრთხეში:
- წმიდა ნიკოლოზს ძალუძს მეორეჯერაც მიხსნას მე საფრთხისაგანო. - ასე დააიმედა ცოლი, ჩაჯდა ნავში და გასცურა მტრის ქალაქისაკენ. იქ მისულმა ყველას უამბო რა საოცრებაც გადახდა თავს და მერე, მიუხედავად იმისა, რომ ბერძნების ნავები აედევნენ, მშვიდობიანად დაბრუნდა შინ. სულ მალე კი იერუსალიმს გაემგზავრა ოჯახთან ერთად და დაპირებისამებრ მოინათლა.
ტყვეობიდან დაბრუნება
ანტიოქიაში ცხოვრობდა ერთი მეტად მდიდარი და ღვთისმოშიში კაცი აგრიკი. იგი ყოველ წელს ნიკოლოზობას გადიოდა ქალაქგარეთ, წმინდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიაში წირვა-ლოცვაზე. ეკლესიიდან დაბრუნებისას კი უმასპინძლდებოდა ყველა თავის ახლობელ, ღარიბ-ღატაკს ტრაპეზით. ერთხელაც წინა დღით უთხრა თავის ვაჟს - ბასილს:
- დღეს შენ წადი წმიდა ნიკოლოზის ტაძარში, დაესწარი წირვა-ლოცვას, მე და დედაშენი კი ტრაპეზს გავამზადებთ ღატაკებისთვის.
ბასილიც წავიდა, მაგრამ უკან აღარ მობრუნებულა. ცისკრისას სარკინოზებმა ალყა შემოარტეს ტაძარს და ყველა იქ მყოფნი ტყვედ აიყვანეს. მათ შორის მოხვდა ბასილიც. წაიყვანეს ყველანი კუნძულ კრეტაზე. იქ ბასილი სარკინოზთა ამირამ თავის მერიქიფედ დაიყენა.
მშობლებმა ორი წელი გლოვაში გაატარეს და ამ ხნის განმავლობაში არ აღუნიშნავთ წმინდა ნიკოლოზობა. მესამე წელს კი უთხრა აგრიკამ მეუღლეს:
- აბა რა ვნახეთ ასეთ ტირილსა და წუხილში?! ხვალ წმიდა ნიკოლოზობაა, მივიტანოთ ტაძარში ზეთი, სანთელი, საკმეველი, ვილოცოთ მისი ხატის წინაშე. იქნებ შეისმინოს ჩვენი და ნუგეში გამოგვიგზავნოს. იქნებ დაგვიბრუნოს შვილი, ან ის მაინც გვაცნობოს, ცოცხალია თუ მკვდარი.
ასეც მოიქცნენ. წავიდნენ ეკლესიაში. შინ დაბრუნებულებმა კი ისევ უხმეს ნაცნობ-მეგობრებს, ღატაკებს და იწყეს მათი გამასპინძლება. უცებ ატყდა ძაღლის ყეფა. გარეთ გასულმა მსახურებმა ვერავინ ნახეს, ძაღლი კი ყეფას განაგრძობდა. მაშინ აგრიკი თვითონ გავიდა გარეთ და ხედავს სარკინოზის ტანსაცმელში დგას ვიღაც ახალგაზრდა ბოთლით ხელში უძრავად. ცოტა კი შეკრთა აგრიკა, მიუახლოვდა და რას ხედავს! მისი შვილია.
- ნუთუ ეს შენა ხარ შვილო! - შესძახა აღელვებულმა.
- მე ვარ მამა, მაგრამ აქ როგორ მოვხვდი, ვერ გამიგია?! სულ ახლახან ამ ბოთლიდან ვუსხამდი ღვინოს თავად ამირას. უცებ ვიღაც მოხუცმა ხელი ჩამკიდა და ერთ წამში აქ გავჩნდი. ახლა ვფიქრობ, ნუთუ იგი წმინდა ნიკოლოზი იყო?!
ასე დაასაჩუქრა წმინდა ნიკოლოზმა ღვთისმოშიში აგრიკას გულმოდგინება, დაუბრუნა შვილი, რომელიც უკვე გამოტირებული ჰყავდა.
ქრისტეფორე მღვდლის ამბავი
მღვდელი ქრისტეფორე მიტილენეში ცხოვრობდა. იგი ყოველთვის ფეხით დადიოდა წმიდა ნიკოლოზის თაყვანსაცემად მირონ-ლუკიაში. ერთხელაც გზაზე იგი სხვა მლოცველებთან ერთად არაბებმა შეიპყრეს, ტყვედ წაიყვანეს და აიძულებდნენ სარწმუნოების გამოცვლას. ვერაფრით რომ ვერ გატეხეს, სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანეს. მიიყვანეს კიდეც თავის მოსაკვეთად.
ქრისტეფორეს ღრმად სწამდა, რომ განსაცდელში წმინდა ნიკოლოზი შეეწეოდა და გულმოდგინედ ევედრებოდა:
- შენ ხომ მსწრაფლ შეეწევი ყველას, წმიდაო ნიკოლოზ, მიხსენ მე ამ ბასრი ხმლისაგან, გადამარჩინე სიკვდილს!
ამ ლოცვაში იყო, წმინდანი რომ წარსდგა მის წინ და უთხრა:
- არ შეშინდე, ქრისტეფორე! შენთან ვარ!
და როცა ქრისტეფორემ თავი დაუხარა ჯალათს, წმინდა ნიკოლოზმა, რომელსაც ვერავინ ხედავდა, ხმალი გამოსტაცა ხელიდან. ჯალათმა ეს ქრისტეფორეს ჯადოქრობად ჩათვალა და სხვა ხმალი მოიტანა, მაგრამ იგიც სადღაც გაქრა. მესამე ხმალიც რომ ასე გაუქრა, გაოცებულმა შეხედა ქრისტეფორეს.
- წმიდა ნიკოლოზი დგას აქ შენს გვერდით და ის გაცლის მას ხელიდანო. - უთხრა ქრისტეფორემ. მერე უამბო ჯალათს წმიდა ნიკოლოზის ცხოვრებასა და სასაწულებზე, ისიც გაუმხილა, სწორედ მას რომ შეავედრა თავი. მაშინ აღელვებულმა არაბმა ყველა სიკვდილმისჯილს ახსნა ბორკილი და ჩუმად გააპარა.
ღირსი პეტრე ათონელი ხსნა
ბერძნებსა და სამარიტელთა შორის ომის დროს, ერთი ბერძენი სარდალი პეტრე, სიმამაცით გამორჩეული და სამხედრო საქმის ბრწყინვალე მცოდნე, ტყვედ ჩაუვარდა სარკინოზებს. იგი სამარიაში წაიყვანეს და დილეგში ჩააგდეს. ტყვედ ჩავარდნილი იხსენებდა ცოდვებს, გულწრფელად ინანიებდა და საშველად წმინდა ნიკოლოზს უხმობდა. ადრე წმინდანს იგი ტყვეობიდან დაუხსნია, მაგრამ პეტრეს დაპირება - რომში ბერად აღვიკვეცებიო, არ აუსრულებია. ახლა კი ტყვეობაში მეორედ მოხვედრილი, კვლავ ტირილითა და გოდებით მოუხმობდა წმინდა ნიკოლოზს. მეორე ღამეს ესიზმრა იგი პეტრეს და უთხრა:
- ვისმინე შენი ლოცვა. მაგრამ ღმერთი არ ჩქარობს შენს ტყვეობიდან დახსნას. ნუ მიეცემი სასოწარკვეთას, გაიხსენე ქრისტეს სიტყვები: „ითხოვეთ და მოგეცემათ". ამიტომ ნუ შეწყვეტ ლოცვას და სასოებას უფლისას.
რამდენიმე ხნის შემდეგ კვლავ ეახლა ტუსაღს წმინდანი და ახარა:
- არ ისმინა ღმერთმა ჩემი ლოცვა შენზე. ახლა მიგასწავლი ვისაც უნდა სთხოვო შემწეობა.
- კი მაგრამ, ვის შეუძლია შენზე უკეთ მიშუამდგომლოს ღვთის წინაშე?! - იკითხა გაკვირვებულმა პეტრემ.
- გსმენია სვიმეონ მიმრქმელზე, აი, მასზე, ვინც მიირქვა 40 დღის ჩვილი იესო?! იგი ყოვლისმპყრობლის ტახტთან თან ახლავს ღვთისმშობელსა და წმიდა იოანე ნათლისმცემელს; მას შესთხოვე და იგი შეგისრულებს სურვილს.
გაღვიძებულმა პეტრემ იწყო გულმხურვალე ლოცვა სვიმეონ მიმრქმელილსადმი.
ერთხელაც ხედავს პეტრე ძილში: მის საწოლთან დგანან წმინდა ნიკოლოზი და სვიმეონ მართალი. ეკითხება სვიმეონი:
- შეასრულებ შენს აღთქმას და აღიკვეცები ბერად?!
- ოღონდ მიხსენი და მაშინვე შევასრულებ ჩემს დანაპირებს.
მაშინ შეეხო სვიმეონი კვერთხით მის ბორკილებს და ჩამოცვივდნენ ძირს. უთხრა წმინდა ნიკოლოზმა:
- ახლა კი წადი რომში და აღასრულე დანაპირები.
გამოიყვანეს პეტრე გზაზე, თვითონ კი მიეფარნენ თვალთა ხედვის არეს.
იმავე ღამეს გამოეცხადა მღვდელმთავარს ძილში წმინდა ნიკოლოზი, დაანახა გათავისუფლებული პეტრე და უთხრა:
- აღკვეცე ბერად და დააყენე ხსნის გზაზე.
გამოცხადდა პეტრე ტაძარში. მღვედლმთავარმა მაშინვე იცნო იგი და იმავე დღეს აღკვეცა ბერად. რამდენიმე ხნის შემდეგ პეტრე ათონის მთაზე წავიდა და იქ გაატარა თავისი სიცოცხლის დარჩენილი დღეები. მართლმადიდებელი ეკლესია პეტრე ათონელის ხსენების დღეს აღნიშნავს ივნისის თვის მეთორმეტე დღეს.
პატრიარქის გადარჩენა
კონსტანტინეპოლში ცხოვრობდა ერთი ღვთის მოშიში, მოგზაურობის მოყვარული და მოწყალე ადამიანი - თეოფილე. ერთხელ ძილში მას გამოეცხადა წმინდა ნიკოლოზი და უთხრა, დაევალებინა ვინმესთვის სამი ხატის - მაცხოვრის, ღვთისმშობლისა და წმინდა ნიკოლოზის დახატვა, ხოლო როდესაც ამას შეასრულებდა, ეჩვენებინა ისინი პატრიარქ ათანასესათვის. გამოფხიზლებულმა თეოფილემ მაშინვე შეუკვეთა ხატები ერთ განთქმულ ფერმწერს. შემდეგ კი მოიწვია პატრიარქი. თავდაპირველად პატრიარქმა მაცხოვრის ხატს სცა თაყვანი, მერე - ღვთისმშობელს. წმიდა ნიკოლოზის ხატი რომ დაინახა, უკმაყოფილოდ თქვა:
- აქ არ უნდა დაგედგათ მირონლუკიელი ნიკოლოზის ხატი. იგი ხომ დაბალი ფენის წარმომადგენელი იყო და განა შესაძლებელია მისთვის ამათ გვერდით ყოფნა?! - და ბრძანა გაეტანათ ხატი ოთახიდან. ფერმწერს კი აუკრძალა ხატების ხატვა. მერე მიუჯდა ტრაპეზს და შეექცა. თეოფანემ ნახა, რომ ღვინო სულ გამოლეოდა და ისე გვიან იყო, ვერც ვეღარსად იშოვნიდა. მაშინ გავიდა იმ ოთახში, სადაც გაიტანეს წმიდა ნიკოლოზის ხატი და შესთხოვა მას ეხსნა ამ უხერხული სიტუაციისგან. უკან შესულს ღვინის ჭურჭელი სავსე დახვდა. მიართვა ღვინო პატრიარქს და ეგემრიელათ იგი სტუმრებს ძალიან.
მეორე დღეს პატრიარქი კუნძულ გერდელაზე გაემგზავრა, სადაც ერთი ავი სულით შეპყრობილი ქალიშვილისთვის უნდა წაეკითხა ლოცვები. უკანა გზაზე ქარიშხალმა მოუსწრო და ერთმა ტალღამ მორევში გადააგდო პატრიარქი. მაშინ გაახსენდა მას წმინდა ნიკოლოზი და შესძახა:
- ვცოდე შენს წინაშე, წმინდაო ნიკოლოზ, მაპატიე და მიხსენი სიკვდილისაგან. - ამ სიტყვების წარმოთქმისთანავე გამოეცხადა წმინდა ნიკოლოზი ტალღებზე მომავალი, ხელი ჩაავლო და უთხრა:
- განა დაბალი წარმომავლობისა არა ვარ?! რატომ მიხმობ?
- შეგცოდე, წმინდაო. შემინდე და ამიერიდან სულ გადიდებ, როგორც ყველა გაჭირვებულის მსწრაფლშემწეს.
მაშინ მიიყვანა წმინდანმა იგი გემთან და უთხრა:
- ნუ გეშინია, საყვარელო ძმაო. ღმერთმა ჩემი ხელით გიხსნა დახრჩობისაგან. იარე მშვიდობით და მწყემსე ქრისტეს სამწყსო. გემზე პატრიარქმა ყველას წინაშე მოინანია თავისი საქციელი. შინ დაბრუნებულმა კი გამოითხოვა თეოფანესაგან წმინდანის ხატი, საზეიმო ლოცვით დააბრძანა იგი სოფიას ტაძარში. სულ მალე კი მონასტერი და ეკლესიაც ააშენა წმინდანის სახელზე და იქ გადააბრძანა მღვდელმთავრის ხატი.
დიმიტრის ხსნა დახრჩობისაგან
ერთი სათნო და ღვთისმოშიში ადამიანი დიმიტრი ლოცვას ყოველთვის ქალაქ ანტიფირეს წმინდა ნიკოლოზის ტაძარში ესწრებოდა. ეს ქალაქი ათიოდე სტადიონით იყო დაშორებული კონსტანტინეპოლს, სადაც იგი ცხოვრობდა. ერთხელაც ამხანაგებთან ერთად პატარა ნავით ისევ გაეშურა სალოცავად, მაგრამ უეცრად ამოვარდნილმა ქარიშხალმა დაამსხვრია მათი ნავის ანძა, დახია აფრები, შემდეგ კი ნავიც გადააბრუნა. ღონემიხდილი დიმიტრი ზღვამ ფსკერზე ჩაითრია. იგი განწირული უხმობდა წმინდა ნიკოლოზს. უეცრად მართლაც მოევლინა მღვდელმთავარი და სახლში მიიყვანა. იქ დაკეტილ ოთახში შეიყვანა და დატოვა. შეშინებული დიმიტრი უგონოდ იყო და ისევ გაჰყვიროდა:
- წმინდაო ნიკოლოზ, დამეხმარე!
ამ ყვირილმა გააღვიძა მისი ახლობლები:
- კი მაგრამ როგორ მოხვდი ჩაკეტილ ოთახში? - ეკითხებოდნენ მას. - და რა გაყვირებს ასე საშინლად?
- თქვენ თვითონ მითხარით, რა ხდება ჩემს თავს, სადა ვარ? ვერაფერი გამიგია!
- შენს ოთახში ხარ და წმინდა ნიკოლოზს უხმობ საშველად.
მაშინ კი გონს მოეგო და უამბო მათ როგორ იხსნა წმინდა ნიკოლოზმა იგი დახრჩობისაგან.
უდანაშაულოს გათავისუფლება
ერთი კონსტანტინეპოლელი დიდებული აპიფანე ბაზარში წავიდა მონის საყიდლად. მაგრამ ვერ იყიდა და უკან ხელცარიელი დაბრუნდა. ფული შეინახა, მაგრამ გადაავიწყდა სად დადო და რომ ვერ მიაგნო, ეჭვებმა შეიპყრო. ფულის მოპარვა მსახურს დააბრალა. საწყალი მსახური ეფიცებოდა ფული არ მომიპარავსო, მაგრამ ეპიფანე ვერაფრით ვერ დააჯერა. მან ყმაწვილი დილეგში ჩააგდო. ახლოვდებოდა ნიკოლოზობა. საწყალი ყმაწვილი თვალცრემლიანი ლოცულობდა, წმინდა ნიკოლოზს ევედრებოდა, რომ ეხსნა ამ საშინელი ცილისწამებისაგან. ამ ლოცვებში ჩაეძინა და ძილში წმინდა ნიკოლოზი იხილა, რომელიც შემწეობას დაპირდა. იმავე ღამეს წმინდანი ეპიფანესაც გამოეცხადა და უთხრა:
- ფული ამა და ამ ადგილას დევს. მსახურს კი ტყუილუბრალოდ დააბრალე ქურდობა. მაგრამ რახან შენ ეს განგებ არ გაგიკეთებია და ეშმაკისაგან დაგებულ ეჭვებს წამოეგე, ამიტომ მოვედი და განგიცხადე ფულის ადგილსამყოფელი. ახლა კი გაათავისუფლე მსახური.
ეპიფანეს გაეღვიძა და მართლაც იპოვა ფული, მივიდა მსახურთან, შესთხოვა პატიება და გაათავისუფლა. ცოდვის გამოსასყიდად კი ფული სამ ნაწილად გაჰყო, ერთი დაზარალებულ ყმაწვილს გადასცა, ერთიც ღატაკებს დაურიგა და ერთიც წმინდა ნიკოლოზის ტაძარს შესწირა.
ღირსი იოსების სხნა
გრიგოლ დეკაპოლელის თანამოსაგრე ღირსი იოსები, რომელიც ითვლება კანონთა შემდგენელად, სომეხი იმპერატორის ლეონის მეფობისას კუნძულ კრეტაზე გადაასახლეს და დილეგში ჩააგდეს. ასე ბორკილებში გაატარა იქ მთელი ექვსი თვე.
820 წელს, ქრიტეს შობის დღესასწაულზე, როცა ლეონი თავისივე მცველებმა მოკლეს, იოსები ლოცვებში იყო ჩაძირული. სწორედ ამ დროს მისი დილეგი განათდა და მის წინ მღვდელმთავრის სამოსში შემოსილი ჭაღარა კაცი წარსდგა:
- მირონ-ლუკიიდან გამომგზავნა შენთან უფალმა, რათა მეხარებინა, რომ ეკლესიის მტერმა ლეონმა უკვე დაკარგა ტახტიც და სიცოცხლეც. ახლა იგი ღვთის სამსჯავროს წინაშე დგას. შეგიძლია დაბრუნდე კონსტანტინეპოლში.
წმინდა ნიკოლოზმა მერე გადასცა მას ქარტია და უბრძანა ჩაეყლაპა. ქარტიაზე ეწერა: „იჩქარე გულუხვო, ეცადე, როგორც ძალგიძს, ვითარცა მოწყალეს, ჩვენს დახმარებას".
- რარიგ ტკბილია ეს სიტყვები ჩემთვის, - წამოიძახა იოსებმა და ქარტია ჩაყლაპა. მაშინ წმინდანმა უბრძანა ეგალობა ეს სიტყვები და მანაც გალობა რომ იწყო დასცვივდა ხელებიდან ბორკილები. საპყრობილის კარიც თავისით გაიღო და იოსები გაჰყვა მღვდელმთავარს უკან. მცველებს არაფერი გაუგიათ. დილეგიდან გამოსვლისას უხილავმა ძალამ აიტაცა მაღლა და კონსტანტინეპოლის გზაზე დააყენა. ღირსმა იოსებმა ადიდა უფალი წმიდა ნიკოლოზის გამოგზავნისათვის და რამდენიმე ხნის შემდეგ სამეფო ქალაქის მახლობლად წმინდანის სახელზე მონასტერიც ააშენა.
ბერის გადარჩენა
მეზღვაურები თავიანთ მფარველად ტყულად როდი მიიჩნევენ წმინდა ნიკოლოზს! ამას საფუძვლად მის მიერ ზღვაზე მოხდენილი სასწაულები დაედო.
იყო ერთი ასეთი ბერი ნიკოლოზი, რომელიც ერთხელ მოძღვარმა გაგზავნა ქალაქ კატავალაში საქმეზე. ყმაწვილი იქ ნავით გაემგზავრა. უცებ ამოვარდა ძლიერი ქარი და ტალღებმა მისი ნავი ღია ზღვაში გაიტაცა. ყველანი დაემხნენ ნავის ფსკერზე და საშველად უხმობდნენ წმინდა ნიკოლოზს. და აი, იგიც უცებ გამოეცხადათ თეთრ სამოსში, მიმოდიოდა ტალღებზე და სიტყვებით ათვინიერებდა ტალღებს. მალე ქარი შესუსტდა. გამხნევებულმა მეზღვაურებმა ისევ აიღეს ხელში ნიჩბები და წმინდა ნიკოლოზის შემწეობით ერთ საათში ნაპირს მიაღწიეს, თუმცა ისე იყვნენ ნაპირს დაშორებულნი, რომ თუ არა წმინდა ნიკოლოზის შემწეობა, ორი კვირა მაინც დასჭირდებოდათ ნაპირამდე მისაღწევად.
ყმაწვილის განკურნება
ერთი ყმაწვილი, ნიკოლოზი იმდენად დასნეულდა, რომ არც დგომა და არც სიარული არ შეეძლო. ფეხები სულ დაკრუნჩხოდა და მხოლოდ ცოცვასღა თუ ახერხებდა. ასეთ დღეში იყო იგი 6 თვე. მრავალ ექიმთან იმკურნალა, მთელი თავისი ქონება ამაში დაეხარჯა, შველას კი ვერავისგან იღებდა. ერთხელაც წმიდა ნიკოლოზობას დაინახა ტაძრისაკენ მიმავალი ადამიანები და თვითონაც გაცოცდა მათ კვალდაკვალ. გზად შემოხვდა ტანჯულთა შემწე წმინდა ნიკოლოზი და ჰკითხა:
- საით მიღოღავ ასე გაჭირვებით?
- ეკლესიისკენ. - მიუგო ყმაწვილმა და შესჩივლა თავის მდგომარეობაზე.
- მომყევი, მართლა თუ გინდა განიკურნო. - უთხრა წმინდანმა. მერე მიიყვანა ეკლესიის კარამდე, თვითონ კი გაუჩინარდა. ყმაწვილი შეღოღდა ტაძარში, დაანთო სანთელი და თვალი მოჰკრა კედელზე წმინდანის ხატს, იცნო იგი და შესძახა:
- წმინდაო ნიკოლოზ, აასრულე შენი ნათქვამი. განა შენ არ შემპირდი: თუ გსურს განკურნება, მე მომყევიო. განა აქ არა ვარ?! გთხოვ, გევედრები, განმკურნე!
დიდხანს ლოცულობდა ასე თვალცრემლიანი და ბოლოს სთხოვა გარშემომყოფთ, წამოეყენებინათ და მიეყვანათ წმინდა ნიკოლოზის ხატთან. მათაც წამოაყენეს იგი. მაშინ ყმაწვილმა შესძლო მაგრად მოხვეოდა ხატს, რასაც იგი მანამდე ვარ ახერხებდა, ემთხვია და უცებ მყარად დადგა მიწაზე, რადგან ფეხები გასწორებოდა. გახარებულმა სამჯერ გადაიწერა პირჯვარი, წმინდა ნიკოლოზის ხატის წინ ანთებული კანდელიდან ზეთი იცხო და ყველას თვალწინ სასწაულებრივად მთლიანად განიკურნა.
|
